- Νικόλα Πιζάνο
- (Nicola Pisano, Πίζα ;1220 – ;1284). Ιταλός γλύπτης, μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της ιταλικής τέχνης. Διαμορφώθηκε ίσως στο κλασικίζον κλίμα της νότιας Ιταλίας που είχε προωθήσει ο Φρειδερίκος B’, αλλά το ισχυρό πνεύμα του συνέθεσε για πρώτη φορά στην ιστορία της ιταλικής τέχνης τα μεγαλύτερα εικαστικά ρεύματα της εποχής. Η έλλειψη στοιχείων κάνει άλυτο το πρόβλημα του τόπου της γέννησής του, αν και είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο καλλιτέχνης γεννήθηκε στην Πίζα, αλλά καταγόταν μάλλον από την Απουλία. Το πρώτο γνωστό έργο του είναι ο άμβωνας του βαπτιστηρίου της Πίζας (1260), που μαρτυρεί έναν ώριμο ήδη καλλιτέχνη, ικανό να συνθέτει με μια επιβλητική, κλασική τάξη θέματα βυζαντινά και ρομανικά (λιοντάρια της βάσης των κιόνων) με κατασκευαστικά γοτθικά στοιχεία (τόξα και τρίλοβα). Από το 1264 έως το 1267 ο Ν.Π. συνεργάστηκε με τρεις μαθητές του, τον Αρνόλφο ντι Κάμπιο, τον Ντονάτο και το Λάπο στη Λάρνακα του Αγίου Δομίνικου στην Μπολόνια (διασκορπισμένη σήμερα) και αργότερα στον μνημειακό άμβωνα της μητρόπολης της Σιένας (1266-68) με τη συμμετοχή και του γιου του Τζιοβάνι. Από τον Αρνόλφο και τον Τζιοβάνι προήλθε σχεδόν όλη η ιταλική τέχνη. Ο άμβωνας της Σιένας είναι το μεγαλύτερο έργο του Ν.Π. Έχει οκταγωνικό σχήμα και, συγκρινόμενος με τον άμβωνα της Πίζας, είναι πλουσιότερος σε καινούργιες παραστάσεις και συμπλέγματα αγαλμάτων. Κυρίως όμως διακρίνεται για την πλαστική ελευθερία και ζωντάνια, που μαρτυρούν επιδράσεις της γαλλικής γοτθικής τέχνης, την οποία ο καλλιτέχνης γνώρισε μάλλον από τα μικρά έργα της χρυσοχοϊκής και από τα ελεφαντοστά. Το τελευταίο μεγάλο έργο του Ν.Π. είναι η μνημειακή κρήνη στην κοινοτική πλατεία της Περούτζια (1277-78) που ολοκληρώθηκε από τον ΤζΙοβάνι. Το αρχιτεκτονικό έργο του Ν.Π. είναι αβέβαιο. Κατά μία παράδοση αναφερόμενη από τον Βαζάρι, ήταν ο εμπνευστής της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας στη Φλωρεντία (1258-80) και του πύργου του Πράτο, που προέρχεται από χαρακτηριστικά σχέδια της νότιας Ιταλίας.
Ο άμβωνας της μητρόπολης της Σιένας, έργο του Ιταλού γλύπτη του 13ου αι. Νικόλα Πιζάνο.
Dictionary of Greek. 2013.